Nederlandse Stichting: een eeuwenoude oplossing voor hedendaagse goededoelenorganisaties, vermogensbescherming en internationale structurering

Wettelijk kader

De wetgeving omtrent de stichting is tamelijk beknopt. Lid 2: 285 van het Burgerlijk Wetboek definieert de stichting als een "rechtspersoon die is gevormd door middel van een rechtshandeling, die geen leden heeft, en die een doel beoogt te realiseren, zoals opgenomen in de statuten, door gebruik te maken van kapitaal (eigendom) dat voor dit doel is ingebracht".

De hele wetgeving omtrent de stichting bevat slechts 3.500 woorden. Toch is het al meer dan vijf eeuwen een krachtige gebleken voor liefdadigheids- en non-profitdoeleinden, particuliere vermogensplanning, vermogensbescherming en estate planning, dat uitgebreid is getest voor de rechtbank.

Een belangrijk kenmerk is dat de Nederlandse stichting rechtspersoonlijkheid heeft. Verder is het een zogenaamde “wees entiteit”, wat betekent dat het geen aandeelhouders of leden heeft. Als gevolg hiervan wordt het volledig gecontroleerd door zijn bestuur. Er kunnen echter aanvullende organen, zoals een toezichthoudende of adviesraad, worden geïnstalleerd. Er zijn geen specifieke wettelijke vereisten met betrekking tot de benoeming, het ontslag, de samenstelling en de nationaliteit van het bestuur, waardoor klanten hun wensen flexibel kunnen vastleggen in de statuten en, indien van toepassing, de administratievoorwaarden. Er zijn geen vereisten met betrekking tot het minimumkapitaal. In de meeste gevallen is de stichting niet belastingplichtig en is het niet verplicht om jaarrekeningen te publiceren.

Verdeling van de winst aan oprichters of leden van de organen is niet toegestaan. Dit lijkt mogelijk in tegenspraak met het gebruik voor private vermogensplanning en estate planning, maar we zullen dit hieronder verduidelijken.

Liefdadigheid en andere non-profitorganisaties

In feite is dit de oorspronkelijke rol van stichtingen. De initiatiefnemer richt een stichting op met een charitatief doel dat zeer specifiek kan zijn (bijvoorbeeld 'jaarlijkse donaties aan UNICEF'), maar ook algemeen (bijvoorbeeld 'initiatieven gericht op het bevorderen van een gezonde levensstijl'). Na de oprichting doneert de klant geld, dat wordt geïnvesteerd door het bestuur van de stichting. Het bestuur zal vervolgens donaties doen aan de goede doelen zoals gedefinieerd. Als aan bepaalde voorwaarden is voldaan, zijn de giften aan en door de stichting niet onderworpen aan schenkingsrechten.

In Nederland worden ziekenhuizen en scholen vaak als stichting georganiseerd. Ze ontvangen overheidsgeld voor uitgaven in overeenstemming met het doel van de stichting (bijvoorbeeld 'gezondheidszorg in stad XYZ')

Vermogensplanning (STAK)

Om verwatering van eigendom of zeggenschap over een (familie) bedrijf te voorkomen, kan de stichting worden gebruikt om juridisch en economisch eigendom te splitsen. De klant stort ​​aandelen van zijn bedrijf in de stichting en ontvangt in ruil daarvoor zogenaamde certificaten van aandelen ("certificaten"). Dergelijke certificaten kunnen worden gedoneerd aan familieleden. De houder van deze certificaten van aandelen heeft recht op dividenden of andere opbrengsten en kan worden beschouwd als de uiteindelijk gerechtigde. De stichting is de juridische eigenaar van de aandelen van het bedrijf. Het doel van de stichting is om de aandelen van het bedrijf in administratie te houden ten behoeve van de certificaathouders. Stichtingen die voor dit doel worden gebruikt, worden "STAK" (Stichting Administratiekantoor) genoemd. Voor belastingdoeleinden is een STAK transparant.

Ook de aandelen van beursgenoteerde bedrijven kunnen in administratie worden gehouden door een STAK. In zo'n geval is er meestal een element van bescherming tegen overnames. Een potentiële verkrijger van certificaten van aandelen zal immers minder geïnteresseerd zijn als hij geen controle kan krijgen over het onderliggende bedrijf, aangezien deze controle door het bestuur van de stichting wordt uitgeoefend.

Ook andere soorten activa, zoals een kunstverzameling, kunnen middels een STAK worden gecertificeerd.

Bescherming van activa en estate planning

In dit geval worden activa herroepelijk of onherroepelijk gedoneerd aan de stichting. Het bestuur, dat uit familieleden of vertrouwde relaties kan bestaan, houdt de activa ten behoeve van de gedefinieerde begunstigden. Door het eigendom over te dragen aan de stichting, valt dit niet langer onder het vermogen van de klant en worden ze dus beschermd tegen de schuldeisers van die klant. Verder kan de stichting ook worden gebruikt om te bepalen welke activa moeten worden overgedragen aan welke erfgenaam. Dergelijke donaties kwalificeren niet als testamentair en kunnen onafhankelijk van het erfrecht worden gemaakt.

Overige toepassingen

Het “weeskarakter” (orphan entity) van de stichting maakt de stichting tot een veel gebruikte rechtsvorm om de eigendom van securitisatiestructuren te handhaven. Daarnaast maakt het charitatieve karakter van de stichting het een geschikte rechtsvorm om te fungeren als houdster voor sharia-conforme beleggingsstructuren.